Σάββατο 29 Μαρτίου 2008

Αφιέρωση

(Αντιγράφω από το βιβλίο του Δ. Λιαντίνη, Γκέμμα, εκδ. Βιβλιογονία, σελ. 161)


«Φίλε Εμπεδοκλή, να χαίρεσαι. Στην τελευταία εκκλησία που συγκάλεσαν οι άρχοντες του Ακράγαντα, οι πολίτες της χώρας καταδικάσανε δια βοής τις ιδέες σου. Ξεχωριστά, εξηγήθηκαν από τους ρήτορες με οργή και κρίθηκαν αμεταμέλητα εκείνοι οι στοχασμοί σου, που τους διατύπωσες στα τελευταία σου κείμενα με τη μαθηματική μορφή των αντίστροφων τετραγώνων: ‘Ο λόγος να πιστεύουν οι άνθρωποι σε ορισμένο επώνυμο θεό είναι αντίστροφα ανάλογος προς το λόγο να οδηγούν τον εαυτό τους στην αληθινή ουσία και στην πραγματική φύση του ανθρώπου’. Πάεις να ειπείς, εάν καταλαβαίνω ορθά, και ορθά καταλαβαίνω, πως όσο βαθύτερα πιστεύει ο άνθρωπος σε μία από τις ιστορικά παραδομένες θρησκείες και το θεό τους (Βούδας, Χριστος, Μωάμεθ, Ράμα-Κρίσνα, Γιαχβέ και οι όμοιοι) τόσο περισσότερο πλησιάζει το ζώο, και τόσο περισσότερο το μυαλό του ομοιάζει το μυαλό του ζώου. (Το μυαλό της σαύρας, πες, της χελώνας, της κουρούνας, του κριαριού και των όμοιων). Και αντίστροφα, πως όσο περισσότερο αποστρέφεται ο άνθρωπος και καταμάχεται αυτές τις μαζικές δεισιδαιμονίες, αναζητώντας την ιδέα του θεού στην ενική και ασύλληπτη αρχή που είναι ο δημιουργός και ο κοσμήτορας του σύμπαντος κόσμου, τόσο περισσότερο τείνει να αποκαταστήσει τον κατορθωμένο και τον ολόκληρο εαυτό του. Πως αυτός είναι ο ένας και μόνος άσφαλτος δρόμος που οδηγεί στον κόσμο και στην τάξη των κοινωνιών. Στην τάξη και στον κόσμο των κοινωνιών, με την έννοια της κόσμησης και της κλιτότητας. Δικαιοσύνη, πολιτική ισορρόπηση, και υγιής διάρκεια των πολιτευμάτων.

» Το δεύτερο που θλίβομαι να σε πληροφορήσω είναι πως, μετά την καταδίκη των ιδεών σου από την εκκλησία του δήμου, οι πολίτες του Ακράγαντα ψηφίσανε να καθαιρεθεί από την Αγορά ο ανδριάντας που σου στήσανε πριν από τέσσερες χρόνους. Πρωτοστάτες στο κανιβάλισμα της εικόνας σου εστάθηκαν οι πολίτες Ασπιδίων, Δηλητίας και Λυκομήδης. Μένω και μένε».



Στους φίλους,
κεδνούς πολίτας.

Πέμπτη 27 Μαρτίου 2008

Περί καθαρής και ανώτερης γλώσσας και "γραικύλων"

Σήμερα, καθώς έψαχνα στο google μια πληροφορία για τον Παλαμά, ανάμεσα στα αποτελέσματα πέφτει το μάτι μου σε μία πρόταση: «Ο Παλαμάς έγραφε καθαρεύουσα». Κοιτάζω το site και βλέπω ότι είναι της ΝΕ.Ο.Σ. Μπαίνω γεμάτος περιέργεια και βρίσκομαι σε μια ψηφοφορία-κουβέντα με τίτλο «Δημοτική ή καθαρεύουσα;».

Θεωρώ ενδιαφέρον το όλο θέμα, αλλά πρώτα θέλω να λύσω την αρχική απορία μου. Ξαναδιαβάζω λοιπόν ολόκληρη την επίμαχη πρόταση, άποψη ενός μέλους με ψευδώνυμο «8emelia sofias»: «O ΠΑΛΑΜΑΣ ΕΓΓΡΑΦΕ ΚΑΘΑΡΕΟΥΣΑ!!! ΟΧΙ ΔΗΜΟΤΙΚΗ!! ΜΟΝΟ ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΔΗΜΟΤΙΚΗ( ΟΧΙ ΣΕ ΔΗΜΟΤΙΚΙΑ ) ... ΟΛΑ ΤΑ ΓΡΑΠΤΑ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΚΑΘΑΡΕΟΥΣΑ!!!»
http://www.neos-forum.com/viewtopic.php?t=2593&postdays=0&postorder=asc&start=15

Λέω «δεν μπορεί, κάποιος θα διαψεύσει την πληροφορία». Διαβάζω αμέσως παρακάτω την απάντηση άλλου μέλους: «Σωστός 8emelia sofias». Και κανένα άλλο σχόλιο για τον Παλαμά.

Με πιάνει κρίση αμφιβολίας: τι σκατά θυμάμαι από τα πανεπιστήμια; Άλλα μας λέγαν οι καθηγητές, ή εγώ τα μπέρδεψα στο μυαλό μου (θολοκουλτουριάρης γαρ); Ευτυχώς βλέπω στο ράφι του γραφείου μου έναν τόμο από τη συλλογή των πεζών έργων του Παλαμά, με τίτλο «Πεζοί Δρόμοι Γ’, Η Ποιητική μου» (εκδ. ΜΠΙΡΗΣ-ΓΚΟΒΟΣΤΗΣ). Ανοίγω (όλος αγωνία) στην τύχη μία σελίδα (291): «... πάθος τον φέρνει να δείχνεται ποιητής∙ το πάθος τον παρακίνησε να συγγράψη τον πολυσέλιδο...». Κοιτάζω πιο κάτω: «Τη σοφία του Κοραή την τιμούσε και τη διαλαλούσε∙ μα και κείνον δεν τον εύρισκε απαλλαγμένον από τη χοντρή πρόληψη, που θεωρεί βάρβαρη τη γλώσσα του λαού και που τόσα κακά μας προξένησε...» Πάω σε άλλη σελίδα (397): «Το αίσθημα τούτο εξαίσια ερμηνεύει ο ποιητής που ανάφερα, στο τραγούδι...». Ψάχνω κι άλλες, κι άλλες σελίδες. Παντού δεσπόζει η δημοτική. Πουθενά καθαρεύουσα, πέρα από κανά ευφωνικό «ν», και στη γραφή σε κάποιες καταλήξεις το «ήτα υπογεγραμμένη», αντί «έψιλον γιώτα». Ούτε καν όλες τις χρονικές αυξήσεις (π.χ. «ανάφερα» αντί του καθαρευουσιάνικου «ανέφερον» ή έστω «ανέφερα»).

Δε βαριέσαι, λέω, ένα λάθος κάνανε τα παιδιά (μα καλά, ο άλλος πώς επιβραβεύει μια λανθασμένη πεποίθηση, όταν -προφανώς- έχει πλήρη άγνοια;).

Διαβάζω τώρα τις απόψεις των μελών για το ερώτημα «δημοτική ή καθαρεύουσα» (να σημειωθεί ότι η δημοτική κέρδισε, με ποσοστό 52%. Η καθαρεύουσα προτιμήθηκε από το 47% των ψηφοφόρων!). Κάποιες απόψεις μού φάνηκαν λογικές, με άλλες διαφωνώ, αλλά τις θεωρώ σεβαστές. Τι να πεις όμως για απόψεις όπως οι παρακάτω;

«Καθαρεύουσα αυστηρώς και δια ροπάλου»

«Το ιδανικό θα ήταν η Αρχαία Ελληνική.. Δεν είναι όμως εφικτό, συνεπώς επιλέγω καθαρεύουσα και επαναφορά του πολυτονικού»

«Και για να πάρετε ένα δείγμα για τα αρχαία Ελληνικά , ακούστε λίγο Κ. Πλεύρη να διδάσκει πως να μάθουμε να καταλαβαίνουμε αρχαία Ελληνικά μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα!!!» [Σημ. δική μου: Τη θολοκουλτούρα μου μέσα! Εμένα μου’φαγε χρόνια!].

«Καθαρεύουσα και πάλι καθαρεύουσα.Και πολύ πολυτονικό...»

«Η δημοτική είναι η βαρβαρική μετάλλαξις της Ελληνικής..

«Αν η ακαδημία δεν είχε προδοτικές τάσεις σήμερα θα μπορούσαμε να ομιλούμε πολύ πιο σωστά. Απλά έχει διασύρει την γλώσσα με την ατελή και κακοφτιαγμένη δημοτική που διδάσκεται.»

[Σχετικά με την ορθότητα της ορθογραφίας μιας λέξης]: «ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΟΛΑ ΓΙΑΤΙ...ΤΑΔΕ ΕΦΕΙ ΠΛΕΥΡΗΣ»

Και πιο κάτω για τον Πλεύρη: «ΕΙΝΑΙ ΒΑΘΥΣ ΓΝΩΣΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ»


Δε θα αμφισβητήσω το ενδιαφέρον των παραπάνω σχολιαστών για τη μητρική τους γλώσσα. Αυτό που θεωρώ ανησυχητικό είναι ότι μια μερίδα νέων ανθρώπων παίρνει στα σοβαρά (έως πολύ σοβαρά) τις μωρολογίες ενός γεροναζί, μεταξύ άλλων και στο θέμα της γλώσσας, σε σημείο που η «αυθεντία» του να ναρκώνει τη σκέψη. Και πάλι βέβαια αυτό δε θα έλεγε πολλά, αν η μερίδα αυτή δεν ανήκε σε ένα χώρο που εκπροσωπείται κοινοβουλευτικά.

Ας δούμε τις απόψεις του Πλεύρη για τη γλώσσα μέσα από το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου του «Πας μη Έλλην Βάρβαρος», με τίτλο «Διατί Καθαρεύουσα»;

Σταχυολογώ τα καλλίτερα:

«Η ελληνική γλώσσα, η οποία κατά τον Κικέρωνα είναι η γλώσσα των θεών, το 1976 κυριολεκτικώς διελύθη, από μερικούς γραικύλους του κοινοβουλίου [...] Οι αμόρφωτοι γραικύλοι κατήργησαν χρονικάς αυξήσεις, ονοματικούς τύπους, εγκλίσεις, κλίσεις, πτώσεις, γένη, αναδιπλασιασμούς, καταλήξεις, διφθόγγους [...] η δημοτική ευρίσκεται εν τη γενέσει της, συνεπώς στερείται, ολοκληρωμένων κανόνων και είναι ελλειπής. Αυτήν την ατελή μορφή γλώσσης (Ελληνικοτάτη καθ’ όλα, αλλά πάμπτωχος μας την επέβαλαν βιαίως μερικοί ημικοιμώμενοι αγράμματοι της βουλής» (σελ. 127). «Γλώσσα κτηνοτρόφων [...] λεξιπενία, ασάφεια, έλλειψις γλωσσικού κάλλους» (σελ. 128).

Γι’ αυτό το «η δημοτική ευρίσκεται εν τη γενέσει της», γι’ αυτή την «ατελή» και «πάμπτωχον» «γλώσσα κτηνοτρόφων» που στερείται «γλωσσικού κάλλους», θα απαντήσω με τους πρώτους στίχους από ένα δημοτικό τραγούδι του ακριτικού κύκλου, ο οποίος ξεκινά από τον 8ο [όγδωο] αιώνα μ.Χ.:

Καθόμουν κ’ έτρωγα ψωμί μ’ αρχόντους και με πρώτους,
Κι ο μαύρος μου χλιμίντρισε, ράισε το σπαθί μου,
Κ’ εγώ από νου μου το’νιωσα, παντρεύουν την καλή μου,
Με κάποιον άλλον τη βλογούν, μ’ άλλον τη στεφανώνουν,
Παντρευαρραβωνιάζουν την κ’ εμένα μ’ αστοχούνε.

(από την Ανθολογία Περάνθη, εκδ. Χιωτέλλη, τ.1, σελ. 45).

Αφού πήρα καθαρό αέρα από τον ήμερο τόπο του λαού μας με την αγνή γλώσσα, ξαναβουτάω στο βόθρο του Πλεύρη:

«Κάποιοι λοιπόν θέλουν κρέμασμα. Όταν έλθουν στην εξουσίαν άνδρες πατριωτικών ιδανικών ασφαλώς θα κρεμάσουν τους γραικύλους, άνευ δίκης κατά το ‘ακρίτους χρη τοις ένδεκα παραδούναι θανάτω ζημιώσαι’. Με αυτά που υποστηρίζω θα ειπούν οι αβρόφρονες, ότι είμαι των άκρων. Όχι θα αφήσωμεν να καταστρέψωμεν την Ελλάδα, διά να μη μας κατηγορήσουν ως ακραίους» (σελ. 129).

Οι γραικύλοι θέλουν βεβαίως κρέμασμα, διότι όπως πληροφορούμεθα «ο σκοπός των γραικύλων είναι σαφής: η εξαφάνισις της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΥΛΗΣ» (σελ. 131).

Μάλιστα. Αγράμματοι γραικύλοι λοιπόν όσοι τα βάλαν με την καθαρεύουσα και τις εγκλίσεις, τους τόνους κλπ. Κι αφού γραικύλος = εχθρός της ελληνικής φυλής, όποιος είναι γραικύλος θέλει κρέμασμα.

---------------------------------------------

Θα αδιαφορούσα παντελώς (ο αβρόφρων!) για τις ασυναρτησίες του Πλεύρη, αν δεν τον παίρναν στα σοβαρά κάποιοι άνθρωποι, τους οποίους μάλιστα εκπροσωπεί ένα κόμμα στη Βουλή. Ένα κόμμα που χαριεντίζεται με τέτοιες σκοταδιστικές απόψεις, ένα κόμμα που πολλοί πιστεύουν ότι θα ωφελήσει τον τόπο. Εάν λοιπόν τύχει ποτέ να επισκεφτεί αυτό το τσαρδί μου κάποιος που ασπάζεται τις παραπάνω πλευρικές απόψεις, θα τον παρακαλούσα να λύσει τον παρακάτω γρίφο.
ΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΟΣ:

Θα αντιγράψω απόψεις ενός ανθρώπου που έρχεται ευθέως σε σύγκρουση με τον Πλεύρη ως προς το γλωσσικό θέμα, και μάλιστα, όπως χαρακτηριστικά τονίζει, τέτοιες θέσεις (του Πλεύρη) κάνουν το ίδιο κακό που μας έκαναν οι Τούρκοι κατακτητές. Ας δούμε λοιπόν τις απόψεις του, οι οποίες (κατά Πλεύρη) αντιστοιχούν σε αγράμματο γραικύλο (=εχθρό της ελληνικής φυλής) που θέλει κρέμασμα:

«Ο διδάσκαλος των λέξεων είναι ο λαός».

«Κάθε γλώσσα πρέπει εξ ανάγκης να έχει λέξες από άλλες γλώσσες».

Στην άποψη κάποιου συνομιλητή του που, όπως ο Πλεύρης, υποστηρίζει ότι «πρέπει να τρέξουμε εις τες μορφές των ελληνικών λέξεων και να πάρουμε όσες ημπορούμε, και κάποιες από τες δικές μας, οπού δεν είχαν οι Παλαιοί, να τες σύρουμε στην παλαιά μορφή», ο εν λόγω «γραικύλος» τού λέει με τακτ ότι του’χει σαλέψει: «Πες την αλήθεια, είναι άβλαβη η συνείδησή σου ενώ μου λές τέτοια;».

Σε άλλα σημεία ειρωνεύεται: «Το ‘όφις’, το οποίο βέβαια το στοχάζεσαι ευγενικότερο από το ‘φίδι’, το ‘όφις’ λέγω, με τόσες άλλες λέξες, δεν είναι μήτε ελληνικό, γιατί το ‘οφ’ είναι ξένο, και μοναχά η κατάληξή του είναι ελληνική».

Για τη γλωσσική πενία της δημοτικής: «Πρώτον μεν, δεν άκουσα ποτέ πως η φτώχεια μιας γλώσσας είναι αρκετό δικαιολόγημα για να την αλλάξουν οι σπουδαίοι∙ δεύτερον δε, ποιος αποφάσισε πως είναι φτωχή;».

Για το τέλος, αξίζει να βάλω δίπλα-δίπλα τη θέση του Πλεύρη και τη θέση του άγνωστου «γραικύλου»:

Πλεύρης: «Οι αμόρφωτοι γραικύλοι κατήργησαν χρονικάς αυξήσεις, ονοματικούς τύπους, εγκλίσεις, κλίσεις, πτώσεις, γένη, αναδιπλασιασμούς, καταλήξεις, διφθόγγους».

Ο άγνωστος «γραικύλος» ειρωνεύεται: «Χαίρετε, λοιπόν, θείοι τόνοι, οξείες, βαρείες, περισπωμένες! Χαίρετε, ψιλές, δασείες, στιγμές, μεσοστιγμές, υποστιγμές, ερωτηματικές, χαίρετε!» Και ύστερα, να πώς χαρακτηρίζει όσους επιθυμούν την καθαρεύουσα, ο «υβριστής»: «Κόρακοι όλοι, κόρακοι αληθινοί, και χειρότεροι από τον κόρακα οπού εβγήκε από την Κιβωτό και εθρεφότουν από τα λείψανα όπου είχε αφήσει ο κατακλυσμός του Κόσμου».




Αναγνώστη, εσύ που συμπαθείς τον Πλεύρη και ασπάζεσαι τις ιδέες του, σε κοιτάζω ευθέως στα μάτια και με πόνο στην ψυχή, και σε ρωτάω : υποψιάζεσαι ποιος είναι αυτός που γράφει αυτά τα "ανθελληνικά", ο κατά Πλεύρη «αμόρφωτος γραικύλος» που θέλει κρέμασμα;




Την απάντηση θα την βρεις στα σχόλια.

Εγώ θα κλείσω στο σημείο από όπου άρχισα, με τον Παλαμά και λίγους στίχους από την «Ασάλευτη Ζωή»:


Και τ’ άγαλμ’ αγωνίστηκα για το ναό να πλάσω
Στην πέτρα τη δική μου απάνω,
Και να το στήσω ολόγυμνο, και να περάσω,
Και να περάσω, δίχως να πεθάνω.

Και τόπλασα. Κ’ οι άνθρωποι, στενοί προσκυνητάδες
Στα ξόανα τ’ άπλαστα μπροστά και τα κακοντυμένα,
Θυμού γρικήσαν τίναγμα και φόβου ανατριχάδες,
Κ’ είδανε σαν αντίμαχους και τ’άγαλμα κ’εμένα.

Και τ’ άγαλμα στα σκύβαλα, κ’ εμέ στην εξορία.
.........

Αναγνώστη μου, είτε το πιστεύεις είτε όχι, ο ποιητής του Ολυμπιακού Ύμνου (και μην τον μπερδέψεις με τον ύμνο του Ολυμπιακού!), μιλάει για τον αγώνα του να καθιερωθεί η δημοτική γλώσσα μέσα από την ποίησή του, και τις συνέπειες που αντιμετώπισε από τη στενοκεφαλιά των υπερμάχων της καθαρεύουσας. Ξαναδιάβασέ το και θα το καταλάβεις.

Τρίτη 25 Μαρτίου 2008

Η συμβολή του κρυφού σχολειού και της εκκλησίας στην πνευματική αφύπνιση και την επανάσταση του 1821: ένα σύντομο σχόλιο.



Παρά τα άπειρα στοιχεία που αποδεικνύουν το αντίθετο, εξακολουθεί να διατηρείται και να αναπαράγεται στις μέρες μας (επισήμως, αλλά και από εθνικιστικούς κύκλους) ο μύθος του κρυφού σχολειού, και ο πρωτεύων ρόλος της εκκλησίας στην πνευματική αφύπνιση του Γένους, που οδήγησε στην Επανάσταση. Έχει επικρατήσει δηλαδή το σχήμα ότι οι Τούρκοι απαγορεύαν στα ελληνόπουλα να μάθουν γράμματα, και τα καημένα τα μαθαίναν στα κρυφά από καλοκάγαθους παπάδες, οι οποίοι όχι μόνο τα δίδασκαν για τους αρχαίους ενδόξους (αν και ειδωλολάτρες ;-)) προγόνους, αλλά και θρέφαν την ψυχούλα τους με επαναστατικά φρονήματα.

Έχουν γραφτεί τόσα πολλά επί τούτου στο ίντερνετ, που είναι περιττό να τα αναπαράγω. Θα αρκεστώ πάντως σε μια-δυο μικρές παρατηρήσεις.

Ας πάρουμε καταρχήν την περίπτωση των Ιωαννίνων, ένα από τα μέρη όπου υποστηρίζεται η ύπαρξη κρυφού σχολειού. Τα Γιάννενα παραδόθηκαν ειρηνικά στους Τούρκους το 1430, και σε αντάλλαγμα απέκτησαν πολλά προνόμια: «να διατηρήσουν τις εκκλησίες τους, να έχουν μητροπολίτη και να γίνει σεβαστή η ζωή τους και η περιουσία τους», έτσι ώστε η πόλη «έζησε υπό προνομιακό καθεστώς για πολλά χρόνια» (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Θ, σελ. 203). Όσο για την τελευταία γενιά της προεπαναστατικής Ελλάδας στα Γιάννενα, μορφώθηκε από τα σχολεία των Ζωσιμάδων, τη σχολή του Ζώη Καπλάνη, του Μπαλάνου και άλλων.

Σχετικά με τη γενικότερη κατάσταση στον ελλαδικό χώρο, η πνευματική πενία τα πρώτα χρόνια μετά την Άλωση είναι αδιαμφισβήτητη. Ωστόσο, «οι Τούρκοι δεν φαίνεται ότι απαγόρευαν τη λειτουργία σχολείων, αφού δεν έχουμε ούτε ένα παράδειγμα αρνήσεως των τουρκικών αρχών να δώσουν άδεια λειτουργίας σχολείου ή βίαιου κλεισίματος σχολείου από Τούρκους. Οι αντίθετες πληροφορίες είναι πολύ μεταγενέστερες και πρέπει να συσχετισθούν με τον θρύλο του Κρυφού Σχολειού.» (Ιστ. Ελλ. Έθ., τ. Ι, σελ. 370).

Ειδικά κατά την τελευταία γενιά της Τουρκοκρατίας, υπήρξε σε όλον τον ελλαδικό χώρο πνευματική άνοιξη με ίδρυση εκατοντάδων σχολείων (να παραπέμψω μια ακόμη φορά στην Ιστ. Ελλ. Έθ., τ. ΙΑ, σελ. 306 κ.ε., αλλά και στο καύχημα του Κοσμά του Αιτωλού, για το πόσα σχολεία ίδρυσε. Θα μου πειτε ότι τον σκοτώσανε. Αν όμως ήταν αυτός ο λόγος, δε θα προλάβαινε να ιδρύσει εκατόν-φεύγα σχολεία. Θα τον καθάριζαν στα πρώτα 10. Και δεν έχουμε μαρτυρία ότι μετά τα κλείσανε).

Έπειτα, ας ακούσουμε και τα λόγια ενός κληρικού, του Νεόφυτου Βάμβα, για τη στάση της Τουρκίας από τη μια και της Εκκλησίας από την άλλη: «Είτε από αδιαφορία , είτε ως αρχή, η Υψηλή Πύλη ποτέ δεν εναντιώθηκε στην αναγέννηση των γραμμάτων στην Ελλάδα. Οι πιο πραγματικοί εχθροί σ’ αυτή την ευτυχισμένη αποκατάσταση βρίσκονται μέσα στους κόλπους μας∙ κι αν οι προσπάθειές μας κατορθώσουν να δαμάσουν τις προκαταλήψεις ή την αδιαφορία αυτού του πανίσχυρου κλήρου, που αποτελεί σήμερα το πρώτο σώμα του ελληνικού έθνους, πολύ λίγα θα απομένουν να γίνουν προκειμένου για τους Τούρκους» (Ιστ. Ελλ. Έθ., τ. ΙΑ, σελ. 308. Για το ποιος ήταν ο Βάμβας, βλ. εδώ.

Για το τι εννοεί ο Βάμβας λέγοντας «πραγματικοί εχθροί», πάρτε μια γεύση από τούτο: «Σε μια πατριαρχική εγκύκλιο (1819) υπογραμμίζεται η καινούρια συνήθεια την οποία απαγορεύει: το γεγονός ότι δίνονται στο βάπτισμα των νεογνών αρχαία, μη χριστιανικά, ονόματα. Στα 1819, αποφασίζει το Πατριαρχείο να καταρτίσει καταλόγους απαγορευμένων βιβλίων (Κ.Θ.Δημαράς, Νεοελληνικός Διαφωτισμός, εκδ. Ερμής, σελ. 261).

Πάρτε και μια γεύση ακόμα από τα λόγια του κληρικού Αθανάσιου Πάριου, διευθυντή της Σχολής του Γένους της Θεσσαλονίκης, της Μεγάλης Σχολής της Βασιλεύουσας, και της Σχολής της Χίου (όλες αυτές επί Τουρκοκρατίας πάντα). Λέει μεταξύ άλλων: «Μακράν η διαλεκτική σχέση. Μακράν η πολύσχημος Γεωμετρία. Μακράν η κενέμφατος [= «κούφια»] Άλγεβρα. Μακράν κάθε ανθρώπινη επιστήμη και μάθησις. Εις τα εξ αποκαλύψεως δεν ζητείται απόδειξις, αλλά πίστις» (Ν. Ψημμένος, η Ελληνική Φιλοσοφία, τ. Β’, σελ. 496). Τον άνθρωπο αυτόν η Εκκλησία τον ανακήρυξε «Άγιο» το1995
(http://www.i-m-paronaxias.gr/byzantine-monasteries/athanasios_parios.html).



Αυτά πιστεύω να αρκούν για να φανεί ότι το κρυφό σχολειό ήταν μύθος. Δεν ήταν κρυφό, διότι δεν υπήρχε κανένας λόγος να κρύβεται. Οι επαναστατικές ιδέες σαφώς και διαδίδονταν στα μουλωχτά. Η ιδέα όμως του κρυφού σχολειού υπονοεί ότι απαγορευόταν από τους Τούρκους η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, της θρησκείας και του ελληνικού πολιτισμού, κάτι που είναι πέρα για πέρα ψευδές. Το πρόβλημα στην πνευματική αναγέννηση δεν ήταν η Υψηλή Πύλη, αλλά τα πατριαρχικά φιρμάνια. Δεν τίθεται ζήτημα ύπαρξης κρυφών σχολειών, αλλά ζήτημα «κόντρας» μεταξύ εκκλησιαστικών και προοδευτικών σχολών, που όλες τους ήταν φανερότατες.

Πέμπτη 20 Μαρτίου 2008

Μια μικρή κριτική στο 3ο κεφάλαιο του βιβλίου του Κ.Πλεύρη «Οι Κίναιδοι».


Αυτές τις μέρες πολλά ιστολόγια έχουν κάνει ένα αφιέρωμα υπέρ του συμφωνητικού συμβίωσης των ομοφυλόφιλων.

Με αφορμή αυτό, εγώ θα εστιάσω την προσοχή μου στο θεωρητικό υπόβαθρο της αντίπαλης πλευράς, η οποία νομίζω εκπροσωπείται επαρκώς από τον Κ. Πλεύρη. Θα εξετάσσω λοιπόν ποια είναι τα επιχειρήματα όσων υποστηρίζουν ότι η ομοφυλοφιλία είναι αφύσικη και διαστροφή.

Προκαταρκτικά λέω πως δεν πιστεύω με αυτή την κριτική ότι προσφέρω μια «γροθιά στο (επιστημονικό) κατεστημένο» (lol). Από τους ελάχιστους αναγνώστες του παρόντος ιστολογίου, όσοι είναι υπέρ του Πλεύρη φαντάζομαι δε θα αλλάξουν γνώμη ούτως ή άλλως, και όσοι είναι κατά, δεν χρειάζονται την κριτική μου για να διαβάσουν το βιβλίο του και να γελάσουν.

Ποιος ο λόγος λοιπόν που ασχολούμαι; Μα, χάριν παιδιάς φυσικά!

Κεφ. 3: «Η διαστροφή, ως παρέκκλισις εκ του φυσιολογικού» (σελ. 17-24).

Στη σελίδα 17, ο Πλεύρης παραπέμπει στον Αισχίνη («Κατά Τιμάρχου»), ο οποίος έλεγε ότι οι «κίναιδοι εξευτελίζουν το σώμα των, παρά τους νόμους της φύσεως» (παρα φύσιν εαυτόν υβρίσαντι)».
Και αμέσως πιο κάτω (σελ. 18) ο Πλεύρης σχολιάζει: Καθίσταται λοιπόν αντιληπτόν, ότι η γενετήσιος σχέσις [...] μεταξύ ομοφύλων αποτελεί παρέκκλισιν εκ της φυσιολογικής λειτουργίας των γεννητικών οργάνων.

Μολονότι έχω αντιρρήσεις ως προς τη μετάφραση του χωρίου και την ερμηνεία αυτού του κειμένου (αλλά αυτό, όπως και το θέμα της ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα σηκώνει μεγάαααααλη κουβέντα), ας δεχτώ ότι είναι έτσι. Από πού κι ως πού «καθίσταται αντιληπτόν ότι...» κλπ.; Επειδή το λέει ο Αισχίνης; Ποιο το επιχείρημα που αποκλείει ότι ο αρχαίος ημών πέταξε κοτσάνα;

Οι «αποδείξεις» βέβαια θα έρθουν παρακάτω:

«Όπως είναι γνωστόν κάθε όργανον του σώματος επιτελεί ορισμένον σκοπόν, με συγκεκριμένην λειτουργίαν π.χ. οι οφθαλμοί, διά να βλέπωμεν, τα ώτα δια να ακούωμεν, ο στόμαχος διά να χωνεύωμεν κτλ. Οποιαδήποτε παρέκκλισις εκ του σκοπού ή της λειτουργίας των σωματικών οργάνων συνιστά ανωμαλίαν, με δυσμενείς συνεπείας» (σελ. 19).

Δυστυχώς, εκτός από τις παραπάνω οδηγίες χρήσης, ο κατασκευαστής-Θεός δεν μας είπε και πόσα χρόνια εγγύηση δίνει για το προϊόν, ούτε αν έχουμε δικαίωμα επιστροφής!

Τα παραπάνω βέβαια τα λέει για να καταλήξει στο εξής: Ότι το παχύ έντερο έχει μία και μόνη λειτουργία, την αφόδευση, και το πέος μία και μόνη λειτουργία, την είσοδο στον γυναικείο κόλπο και την αναπαραγωγή (σελ. 20). Ποια όμως η απόδειξη ότι αυτοί είναι οι μοναδικοί σκοποί των συγκεκριμένων οργάνων κι όχι απλώς οι βασικοί;

Παραδείγματα για το ότι χρησιμοποιούμε τα όργανά μας πέραν του λόγου που «κατασκευάστηκαν» από τη φύση υπάρχουν άπειρα. Ο λόγος «κατασκευής» των αυτιών ήταν για την επιβίωση σ’ ένα επικίνδυνο περιβάλλον, όχι για ν’ ακούμε μουσική. Και κάθε ματιά μέσα από μικροσκόπιο ή τηλεσκόπιο αποτελεί «παρέκκλιση» από τις δυνατότητες που η φύση θεώρησε επαρκείς. Κι επιπλέον, τα μαλλιά δεν γίναν (από τη φύση λέμε!) για να τα χτενίζουμε, οι τρίχες για να τις ξυρίζουμε, οι φωνητικές χορδές για να τραγουδάμε κλπ. Άσε που και πολλά ζώα (που είναι πιο «κοντά στη φύση» από μας, ή -καλλίτερα- αποτελούν σημαντικό κομμάτι της ίδιας της φύσης ) δεν περιορίζονται να χρησιμοποιούν το πέος και τον πρωκτό τους για τη «μοναδική» λειτουργία τους. Και για να εστιάσουμε στη «μοναδική» λειτουργία του πρωκτού και στο ότι «οποιαδήποτε παρέκκλισις εκ του σκοπού [...] συνιστά ανωμαλίαν», η μπάλα θα πάρει και τους κακόμοιρους γιατρούς που βάζουν υπόθετα και κάνουν κλύσματα.

Στη συνέχεια ο Πλεύρης προσπαθεί να συνδέσει την ομοφυλοφιλία με τη διαστροφή:

«Η ικανοποίησις φυσικών αναγκών συνδέεται με ηδονή. Μεγίστη φυσική ανάγκη είναι η διαιώνισις του είδους, δι’ αυτό η φύσις συνέδεσε την γονιμοποίησι, με την αφροδισιακήν ηδονήν (έλξις φύλων). Οι ομοφυλόφιλοι δεν αισθάνονται ηδονήν εκ φύσεως, προς ικανοποίησιν μιας φυσικής ανάγκης, αλλ’ αισθάνονται ηδονήν εκτός φύσεως, μη φυσιολογικήν, που δεν ικανοποιεί κάποιαν φυσικήν ανάγκην. Συνεπώς ο τρόπος ευχαριστήσεώς των αποτελεί διαστροφήν, ως παρέκκλισις εκ του φυσιολογικού» (σελ. 21).

Έχουμε λοιπόν δύο λογιών ηδονές, α) τις εντός φύσεως και β) τις εκτός φύσεως. Οι πρώτες είναι οι «καλές» (φυσιολογικές), διότι ικανοποιούν κάποιαν φυσικήν ανάγκην, ενώ οι δεύτερες είναι μη φυσιολογικές, διότι δεν ικανοποιούν κάποιαν φυσικήν ανάγκην. Για να μπορέσει τώρα ο Πλεύρης να καταδικάσει την ομοφυλοφιλία ως διαστροφή, χρειάζεται την καθολική πρόταση που λέει:
Κάθε ηδονή που δεν ικανοποιεί κάποιαν φυσικήν ανάγκην είναι διαστροφή.
Μόνο έτσι μπορεί να ακολουθήσει ο (λογικά έγκυρος) συλλογισμός:
Η ηδονή της ομοφυλοφιλίας δεν ικανοποιεί κάποιαν φυσικήν ανάγκην.
Η ηδονή της ομοφυλοφιλίας είναι διαστροφή.

Ποιος όμως θα αποδεχόταν πρόθυμα την πρώτη προκείμενη; Και για να το θέσω διαφορετικά: Ποια φυσική ανάγκη εξυπηρετεί η ηδονή που νιώθουμε θαυμάζοντας τη ζωφόρο του Παρθενώνα, την Αφροδίτη της Μήλου, μια αγγειογραφία του Εξηκία (για να μείνω σε παραδείγματα που [θα έπρεπε να] ενθουσιάζουν τους υπερπατριώτες μας); Καμία φυσική ανάγκη δεν εξυπηρετούν. Είναι λοιπόν διαστροφές. Αχ κύριε Πλεύρη, τέτοιος αρχαιογνώστης και να σας πιάνω αδιάβαστο στον «Φίληβο» του Πλάτωνα και τα «Ηθικά» του Αριστοτέλη!

Και μη μου το γυρίσετε στο ότι εξυπηρετεί την ανθρώπινη ανάγκη του «ευ ζην» (που έλεγε κι ο Μεγαλέξανδρος) κι άλλα τέτοια, πρώτον διότι ο ίδιος ο Αλέξανδρος έκανε τη διάκριση σε φύση και πολιτισμό (στους γονείς μου [φυσικό αίτιο] οφείλω το ζην, στο δάσκαλό μου [πολιτιστικό αίτιο] το ευ ζην), και δεύτερον διότι η ομοφυλοφιλία (αυτή καθ’αυτή) υπήρξε καθοριστική αιτία εξαιρετικών δειγμάτων του «ευ ζην», π.χ. πολλά ποιήματα του Καβάφη και πολλοί πίνακες του Καραβάτζιο.

Στη συνέχεια πληροφορούμαστε από το εν λόγω βιβλίο ότι το φαινόμενο της ομοφυλοφιλίας εκτός από «αντιφυσικόν» (sic!) είναι και

«αντικοινωνικόν, διότι εξαπλούμενον και επιβαλλόμενον θα διέλυε τας κοινωνίας των οποίων κύτταρο είναι η οικογένεια (άρρεν+θήλυ+παιδιά). Οι ομοφυλόφιλοι αδυνατούν να δημιουργήσουν οικογένεια, επομένως η επικράτησις της ομοφυλοφιλικής αντιλήψεως θα εξηφάνιζε τας κοινωνίας» (21).

Κλασικές ρατσιστικές φοβίες. Πιστεύει ότι οι ομοφυλόφιλοι ακολουθούν τη δική του τακτική: όταν αποκτήσουν δύναμη θα επιβάλουν στους άλλους τα πιστεύω τους. Επιπλέον, είναι η ίδια ανόητη γενίκευση που προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα «τι θα γινόταν αν όλοι οι άνθρωποι ήταν χ»; Και βέβαια καταστροφή θα γινόταν, εάν στη μεταβλητή χ, εκτός από την τιμή «ομοφυλόφιλος», δώσεις και τις τιμές «υδραυλικός», «παπάς», «μισαλλόδοξος», «εργένης» κλπ. Πέρ’απ’αυτό, κανείς Έλλην χριστιανός (απ’όσο γνωρίζω) δε θα χαρακτήριζε «αντικοινωνικούς» και επικίνδυνους τους μοναχούς, το παράδειγμα των οποίων «εξαπλούμενον και επιβαλλόμενον θα διέλυε τας κοινωνίας».

Αμέσως μετά δίνει ένα μήνυμα ελπίδας και αισιοδοξίας:

«Αυτά βεβαίως θεωρητικώς, διότι πρακτικώς ουδέποτε ο άνθρωπος θα αρνηθή την φύσιν του, άρα ουδέποτε θα κυριαρχήση η ομοφυλοφιλία, που θα υφέρπει ως εκφυλιστικόν φαινόμενον, όπως πάντοτε ήτο» (σελ. 21-22).

Καινούρια απόδοση ιδιότητας στην ομοφυλοφιλία: «υφέρπει ως εκφυλιστικόν φαινόμενον».
Αιτιολόγηση (τη μόνη που βρήκα στο κείμενο): διότι πάντοτε ήτο τέτοια.
Εξαιρετικό επιχείρημα!

Κατόπιν (σελ. 22) εκθέτει έναν κατάλογο με οχτώ κανόνες αντιμετώπισης των ομοφυλόφιλων, που πρέπει να ακολουθεί κάθε (ναζιστική) πολιτεία που σέβεται τον εαυτό της (ίσως ακολουθήσει ξεχωριστό αφιέρωμα).

Και τέλος, κλείνει το κεφάλαιο επαναλαμβάνοντας: «Οι ομοφυλόφιλοι δίνουν στον πρωκτόν, στο απευθυσμένον και στον σφιγκτήρα του δακτυλίου, άλλον προορισμόν από εκείνον, που εκ φύσεως έχουν. Δι’ αυτό η πράξις των είναι διαστροφή και η όλη συμπεριφορά των ανωμαλία. Όποιος ή όποια χρησιμοποιεί το σώμα του αφυσίκως διαπράττει ψυχοσωματικήν ανωμαλίαν, την οποία αδυνατεί να αντιμετωπίση η νομική επιστήμη, παρά μόνον η ψυχοπαθολογία» (σελ. 24).

Συμβουλή προς όσους άρρενες συμφωνούν με το παραπάνω συμπέρασμα:

Την επόμενη φορά που η σύντροφός σας θελήσει να σας κάνει στοματικό έρωτα, εξηγείστε της ότι το στόμα δεν το έκανε η φύση γι’ αυτό το σκοπό, ούτε το πέος για να μπαίνει στο στόμα. Δώστε της να καταλάβει ότι έχει παρεκκλίνει απ’ το φυσιολογικό, κι ότι είναι ανώμαλη και διεσραμμένη. Κι αν (παρολαυτά) την αγαπάτε ακόμα, συστείστε την σε έναν καλό ψυχίατρο.

Δευτέρα 17 Μαρτίου 2008

Ενδείξεις περί ελληνικής συνέχειας του έθνους: οι αρχαίοι Ελληνάρες.


Διαχρονικό αλλά και πάντα επίκαιρο, το θέμα της ελληνικής συνέχειας του έθνους από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, έχει προκαλέσει πληθώρα θέσεων και αντιθέσεων, υπέρ της μίας ή της άλλης άποψης. Αυτό το άρθρο θα αναζητήσει ενδείξεις που συνηγορούν υπέρ της συνέχειας, αλλά από έναν διαφορετικό δρόμο, και με πιο παιχνιδιάρικη διάθεση (για να είμαστε και συνεπείς με το όνομα του βλογ). Θα αναζητήσουμε λοιπόν στους αρχαίοι ημών πρόγονοι αγαπημένες συνήθειες, αντιδράσεις, ελαττώματα, και γενικά οτιδήποτε θυμίζει πολύ (έως πάρα πολύ) αυτόν που ορίζουμε ως Νεοέλληνα-Ελληνάρα. Πάμε λοιπόν.



1. Ο Έλληνας της τελευταίας στιγμής.


Πολλές φορές κατηγορούμε τη φυλή μας για το ότι αναβάλλουμε τα πάντα για το τέλος. Η πληρωμή των τελών κυκλοφορίας, η υποβολή της φορολογικής μας δήλωσης, κάθε λογής υποβολή αιτήσεων κλπ. είναι εκκρεμότητες που θα τακτοποιηθούν την τελευταία μέρα της προθεσμίας. Βλέπουμε λοιπόν την τελευταία αυτή ημέρα έναν συνωστισμό στις αρμόδιες υπηρεσίες, έτσι που να μην προλαβαίνουν να εξυπηρετηθούν όλοι και σχεδόν πάντα να πρέπει να δοθεί παράταση.

Μπορεί να ζηλεύουμε τους Ευρωπαίους για τη συνέπειά τους και να απορούμε για ποιο λόγο δεν μπορούμε να τους μοιάσουμε. Μην ανησυχείτε. Οφείλεται στο ελληνικό ΔΝΑ μας. Και οι αρχαίοι κάναν ακριβώς το ίδιο.

Βρισκόμαστε στην Αθήνα του 403 π.Χ., λίγο μετά την πτώση της τυραννίας των Τριάκοντα, της τυραννίας δηλαδή που επέβαλε η νικήτρια Σπάρτη στην ηττημένη Αθήνα με τη λήξη του Πελλοπονησιακού πολέμου. Μιά από τις πρώτες προσπάθειες αποκατάστασης του πολιτεύματος, ήταν να δοθεί αμνηστία σε όσους Αθηναίους πολίτες συνεργάστηκαν με τους Τριάκοντα. Όσοι όμως από αυτούς φοβόντουσαν να μείνουν στην Αθήνα, μπορούσαν να υποβάλλουν αίτηση (θα λέγαμε) για να μετοικήσουν στην Ελευσίνα, διατηρώντας τα πολιτικά τους δικαιώματα. Πολλοί λοιπόν θέλησαν να μετοικήσουν, μας λέει ο Αριστοτέλης, «ωστόσο διαρκώς ανέβαλλαν την υποβολή αίτησης («απογραφήν» στο πρωτότυπο) για τις τελευταίες μέρες, όπως όλοι συνηθίζουν να κάνουν» (Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, 40.1.1.). Δυστυχώς γι΄αυτούς δεν υπήρξε παράταση προθεσμίας, αλλά το αντίθετο: προκειμένου να μη φύγει πολύς κόσμος, αφαίρεσαν από τη διορία τις τελευταίες μέρες, κι έτσι πολλοί την πάτησαν και μείναν στην Αθήνα.



2. Ο τσαμπουκάς οδηγός.


Μια ολιγόλεπτη βόλτα με το αυτοκίνητο σε οποιονδήποτε ελληνικό δρόμο είναι αρκετή για να εμπεδώσει κάποιος τον Κ.Ε.Ο.Κ. (Κώδικας Ελληνικής Οδικής Κυκλοφορίας): ο κάθε οδηγός έχει πάντα προτεραιότητα και δίκαιο. Το δε δίκιο του θα το υπερασπιστεί σθεναρά όποτε υπάρξει υπόνοια αμφισβήτησης, με ελληνοπρεπείς χειρονομίες, ευρηματικά μπινελίκια και, αν χρειαστεί, με θεαματικό ξυλίκι. Πιστεύει κανείς άραγε ότι το αρχαιοελληνικό ήθος θα συνεπαγόταν και διαφορετική οδική συμπεριφορά, αν οι αρχαίοι είχαν αυτοκίνητα; Χα!

Αρκεί να θυμηθείτε από το σχολείο (όσοι της θεωρητικής κατεύθυνσης) τον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή, και τη συνάντηση με τον πατέρα του (τον οποίο δεν γνώριζε) στο περιβόητο εκείνο τρίστρατο. Από τη μια περνούσε ο Λάιος με το κάρο και τη συνοδεία του, κι από την άλλη ο Οιδίποδας πεζός. Στενοί οι δρόμοι τότε, τόσο που κάποιος έπρεπε να κάνει στην άκρη. Έλα όμως που βασιλιάς των Θηβών ο ένας, από βασιλική οικογένεια της Κορίνθου (υιοθετημένος χωρίς να το ξέρει ) ο άλλος, κανείς δεν καταδεχόταν να παραμερίσει. Άρχισαν να βρίζονται, τα παίρνει ο Λάιος και τραβάει μια με το ρόπαλο στο κεφάλι του Οιδίποδα, τα παίρνει ακόμα περισσότερο ο Οιδίποδας και σκοτώνει όχι μόνο το Λάιο αλλά και τη συνοδεία του (καναδυό τρέξαν και γλύτωσαν). Δεν ξέρω γιατί, αλλά πάνω στο διαπληκτισμό τους, σαν να ακούω καθαρά εκείνο το πολύ γνώριμο «ξέρεις ποιος είμαι γω ρε;». Προφανώς δεν ξέραν (πατέρας και γιος). Αυτό που ξέρω εγώ πάντως είναι ότι δε θα’θελα ποτέ να συναπαντήσω σε διασταύρωση κανά -εντελώς- γνήσιο απόγονο του Οιδίποδα!



3. Πάμε (ομηρικό) στοίχημα!


Ο τζόγος (με τη συνοδευόμενη ηθική του) δεν είναι δημοφιλής μόνο στην νεοελληνική κοινωνία. Στη ραψωδία Ψ της Ιλιάδας (στ.450-498) θα δούμε δύο από τα πρωτοπαλλίκαρα των Αχαιών, τον Αίαντα και τον Ιδομενέα, να διαπληκτίζονται και να εμφανίζονται ως οι «πατέρες» του στοιχήματος στον ιππόδρομο. Περιμένουν να δουν το αποτέλεσμα της αρματοδρομίας που γίνεται προς τιμή του νεκρού Πάτροκλου, και προσπαθούν να καταλάβουν από μακριά ποιος είναι πρώτος. Μια (πολύ) ελεύθερη απόδοση του διαλόγου είναι περίπου η εξής:

ΙΔΟΜΕΝΕΑΣ: Νομίζω ότι πρώτος είναι ο παιχτάρας ο Διομήδης.
ΑΙΑΣ: Κοίτα καλλίτερα και μετά μίλα, για να μη λες παπαριές συνέχεια. Δεν βλέπεις ότι είναι ο Εύμηλος;
ΙΔΟΜΕΝΕΑΣ (χολιασμένος): Βλαμένε ψευτόμαγκα και σκατόψυχε! Να βάλουμε στοίχημα ένα τρίποδα, κι όταν θα μου τα σκας θα μάθεις ποιος ήρθε πρώτος.
ΑΙΑΣ: Τι είπες ρε, μη σου...
ΑΧΙΛΛΕΑΣ: Ρε παιδιά πώς κάνετε έτσι, ντροπή! Χαλαρώστε τώρα λίγο να δούμε τον αγώνα.



4. Η πίστη του «θρησκευάμενου» Ελληνάρα και οι παπάδες.


Κάθε Ελληνάρας που σέβεται τον εαυτό του ξέρει ότι μπορεί να κλέψει άφοβα τον πλησίον του και το κράτος, να δείρει τη γυναίκα του, να χτίσει το αυθαίρετό του, και γενικά να κάνει ό,τι γουστάρει η καρδούλα του, αρκεί ... να το «μετανιώνει» τακτικά, προσφέροντας το απαραίτητο φακελάκι στους γιατρούς-σωτήρες της ψυχής, ή κάνοντας γενικά κάποια δωρεά που θα ευαρεστήσει τον θεό, ο οποίος θα δώσει την πολυπόθητη άφεση αμαρτιών (ως φιλεύσπλαχνος που είναι). Κι έτσι, μηδενίζοντας το κοντέρ, θα μπορεί ο ελληναράκος μας να επιδοθεί πάλι (με νέο αέρα) στις αγαπημένες του αμαρτίες. Οι σεβάσμιοι γέροντες κάνουν ό,τι μπορούν να βοηθήσουν τους πιστούς, επιστρατεύοντας για προσκύνημα ακόμα και άγια λείψανα, τίμιο ξύλο, το σκουφί του αϊ-Γιάννη του Ρώσου κλπ. Κάθε τέτοιο προσκύνημα (που συνοδεύεται από τον ταπεινό δίσκο) δίνει credits για μια σουίτα στον παράδεισο. Αλίμονο όμως σε όποιον τα αγνοεί και τα χλευάζει! Η κόλαση τον περιμένει!

Αν και στην αρχαία Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ οργανωμένη κάστα ιερατείου (γι΄αυτό και γεννήθηκε η δημοκρατία και η επιστήμη), υπήρχαν πολλοί που παίζαν το ρόλο του γνώριμού μας πιστού ή παπά. Ο λόγος ανήκει αυτούσιος στον Πλάτωνα (σε μετάφραση Ν.Μ. Σκουτερόπουλου, Πλάτωνος Πολιτεία, εκδ. Πόλις, 2003): «Αγύρτες και μάντεις γυροφέρνουν τις πόρτες των πλουσίων και τους πείθουν πως έχουν δύναμη, δοσμένη από τους θεούς, να κάνουν με θυσίες και ξόρκια, ώστε αν έχει ο πλούσιος ή οι πρόγονοί του κανένα κρίμα, να του συγχωρεθεί με χαρές και πανηγύρια [364b5-c2] [...] πείθοντας όχι μόνο άτομα αλλά και πολιτείες ολόκληρες ότι με θυσίες και ξεφαντώματα υπάρχει εξαγνισμός και καθαρμός από τα αδικήματα για όσους είναι ακόμα ζωντανοί, όπως υπάρχουν τελετουργίες και για πεθαμένους, οι λεγόμενες τελετές, οι οποίες μας λυτρώνουν από τις συμφορές του Άλλου Κόσμου, ενώ όσους δεν έχουν τελέσει τέτοιες θυσίες τούς περιμένουν φοβερά πράγματα» [364e5-365a3].

Και πιο κάτω εκθέτει ο Πλάτωνας το συλλογισμό του «πιστού»: «Με το να είμαστε δίκαιοι, απλώς δεν πρόκειται να υποστούμε κάποια τιμωρία από τους θεούς, όμως τα κέρδη που φέρνει η αδικία θα τα χάσουμε. Ενώ, αν είμαστε άδικοι, και αυτό το κέρδος θα το έχουμε και ικετεύοντας τους θεούς, όποτε παραβαίνουμε το δίκιο και κάνουμε το κακό, θα τους πείθουμε ώστε να ξεμπλέκουμε ατιμώρητοι» [366a1-4]. Κι εδώ ας σημειωθεί ότι αυτές είναι οι απόψεις της πλειοψηφίας [366b6].

Δεν μοιάζει η σημερινή μας πλειοψηφία με την τοτινή; Απόγονοι του Πλάτωνα μπορεί να μην είμαστε, πρέπει όμως να’μαστε απόγονοι των συμπολιτών του.



5. Οι «χούλιγκανς» της Ολυμπίας και της... Επιδαύρου.


(Η ανάπτυξη αυτής της παραγράφου βασίζεται κατά κύριο λόγο στο άρθρο του Dominic Malcolm, «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην αρχαιότητα και τη νεωτερικότητα: Ο ρόλος της βίας για την κατανόηση της ανάπτυξης του αθλητισμού» (μτφ. Νάγια Οικονομοπούλου), περιοδικό: Σύγχρονα Θέματα, τ. 85, Ιούλιος 2004. Οι σελίδες στις οποίες θα παραπέμπω πιο κάτω θα αναφέρονται εδώ.)

Συχνά οικτίρουμε την αθλητική μας παιδεία και τον ξεπεσμό του αθλητικού πνεύματος. Και καλά κάνουμε, θα μου πείτε. Κάνουμε όμως καλά να την αντιπαραβάλλουμε με το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και ήθος, και να υποστηρίζουμε, μαζί με τον Β. Ουγκώ, ότι «όλα τα πολιτισμένα έθνη έχουν κοινή πατρίδα την Ελλάδα και την Ολυμπία» (σελ. 14);

Ας ρίξουμε μερικές ματιές στην «ατμόσφαιρα» των αρχαίων αγώνων:

ΜΑΤ: «Οι διοργανωτές των αγώνων στην αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιούσαν μαστιγωτές και ροπαλοφόρους για να κρατούν υπό έλεγχο και τους θεατές αλλά και τους αγωνιζόμενους [...] οι καυγάδες λόγω μέθης αποτελούσαν τόσο σημαντικό πρόβλημα στη διάρκεια των Πυθίων, στους Δελφούς, ώστε στους θεατές απαγορευόταν να φέρνουν κρασί στο στάδιο» (σελ. 14).

Ευ αγωνίζεσθαι: «Η έννοια του ευ αγωνίζεσθαι είναι μια επινόηση του 19ου αιώνα [...] Οι δρομείς των 400 και των 4.800 μέτρων στους αγώνες της Ολυμπίας αλληλοσπρώχνονταν δυνατά και έβαζαν τρικλοποδιές ο ένας στον άλλο» (σελ. 16).

Ολυμπιακή εκεχειρία: «Η έννοια της ολυμπιακής εκεχειρίας – ενός μηχανισμού για τη διασφάλιση της ασφαλούς μετάβασης των αθλητών και των θεατών που ταξίδευαν προς και από τους αγώνες – η οποία καθιερώθηκε τον 9ο αι. π.Χ., δεν φανερώνει ιδιαίτερα μια ειρηνική και πολιτισμένη κοινωνία, αλλά ένα λαό που ζούσε γνωρίζοντας ότι η κανονική κατάσταση των πραγμάτων σήμαινε ότι το ταξίδι πέρα από τα όρια του τόπου του ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο» (σελ. 15). Σήμερα, «όταν διανύουμε μεγάλες αποστάσεις κάνοντας το γύρο του κόσμου [...] είναι πιθανότερο να πάθουμε φλεβική θρόμβωση παρά να δολοφονηθούμε» (σελ. 16).

Για τον «πρωταθλητισμό» και το «ντόπινγκ»: Ο λόγος στον Πλάτωνα: «Αλλά αυτές οι συνήθειες [ενν. των αθλητών] αποκοιμίζουν, επίσης είναι κι επικίνδυνες για την υγεία. Ή δεν το βλέπεις ότι σ΄όλη τους τη ζωή κοιμούνται, κι αν βγουν τόσο δα από την ορισμένη τους δίαιτα παθαίνουν πολλές και σοβαρές διαταραχές αυτοί οι αθλητές;» (μτφ Σκουτερόπουλος) [Πολιτεία, 404a4-7].

Για να επανέλθουμε τώρα στους αρχαίους ματατζήδες. Και καλά στους αγώνες. Αλλά τι δουλειά είχε η παρουσία τους στο αρχαίο θέατρο, όπου οι παραστάσεις ονομάζονταν «διδασκαλίες»; Εάν η παρουσία των ροπαλοφόρων κρινόταν αναγκαία στο θέατρο, σημαίνει πως ήταν σοβαρό το ενδεχόμενο να υπάρξουν θεατές που χρειάζονταν τη ροπαλιά τους για να ηρεμήσουν. Δυστυχώς δεν μπόρεσα να βρω (για να παραπέμψω) την πληροφορία (που διάβασα πριν καιρό) ότι οι θεατές παίρναν μαζί τους φαγητό στο θέατρο, κι άμα δεν τους άρεσε η παράσταση το πετούσαν στους ηθοποιούς. Πάντως, η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (της Εκδοτικής Αθηνών, τόμος Γ2), αναφέρει ότι οι θεατές «ήταν αυθόρμητοι και ανήσυχοι∙ με τις ιαχές τους ενθάρρυναν και επιδοκίμαζαν∙ με τα σφυρίγματα μπορούσαν να κατεβάζουν από τη σκηνή το ένα μετά το άλλο και τα τέσσερα έργα ενός τραγικού» (σελ. 366). Και προσέξτε: αυτές είναι περιπτώσεις που τα αρχαία ΜΑΤ δεν επεμβαίνανε. Σε ποιες περιπτώσεις να επεμβαίναν, οέο;

Κάνω (ο διεσταμμένος) την προβολή στο σήμερα και φαντάζομαι μεσήλικες κυρίες να τρώνε γκλοπιές από ματατζήδες στο Ηρώδειο, επειδή πετούσαν στους ηθοποιούς κεφτεδάκια από τα τάπερ τους!

Επιμύθιο:
Επειδή είναι πολύ δύσκολο να αποδείξουν οι Νεοέλληνες την καταγωγή από τους αρχαίους με βάση τα μεγάλα έργα και τις μεγάλες προσωπικότητες, μπορούν να την αποδείξουν ευκολότερα με τη μέθοδο που προτείνω. Παραδείγματα μπορούν να βρεθούν πολλά ακόμη (μην ξεχνάτε ότι άφησα απέξω κοτζάμ Αριστοφάνη, που πολλές φορές τον νιώθουμε σαν να μιλάει σε μας). Καλή έρευνα.

Σάββατο 15 Μαρτίου 2008

Ισονομία και διανεμητικό δίκαιο

Ας υποθέσουμε ότι σε ένα κράτος υπάρχει νόμος που λέει το εξής:

" Για τα χ και ψ πλημμελήματα ορίζεται ότι: Οι παραβάτες που ανήκουν στα προνομιούχα στρώματα (βιομήχανοι, εφοπλιστές κλπ.) θα πρέπει να καταβάλουν στο δημόσιο ένα μικρό φιλοδώρημα. Αντιθέτως, εάν οι παραβάτες ανήκουν στα κατώτερα στρώματα (συνταξιούχοι, άνεργοι κλπ) θα τιμωρούνται για ένα χρονικό διάστημα με στέρηση των δικαιωμάτων τους στην ψυχαγωγία, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, την ένδυση, και σε ορισμένες περιπτώσεις και την τροφή".

Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ένας τέτοιος νόμος ανήκει σε καθεστώς δημοκρατίας και ισονομίας; Κι όμως, αυτός ακριβώς ισχύει σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου, και φυσικά και την Ελλάδα.

Ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, παίρνοντας για παράδειγμα τα σημερινά πρόστιμα παραβίασης του Κ.Ο.Κ. Έστω λοιπόν ότι από τη μία έχουμε έναν εφοπλιστή κι από την άλλη έναν συνταξιούχο, οι οποίοι παραβίασαν STOP. Και οι δύο λοιπόν θα πρέπει να πληρώσουν 700 ευρώ. Μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι και για τους δύο η τιμωρία είναι η ίδια; Σε καμία περίπτωση, καθώς για τον πρώτο είναι ένα φιλικό τσίμπημα στο μάγουλο, ενώ για τον δεύτερο είναι κυριολεκτικά εξόντωση.Οι προεκτάσεις αυτής της διαπίστωσης είναι τεράστιες, και ευελπιστώ να κάνω και άλλα σχετικά άρθρα στο μέλλον. Για την ώρα, ας σκεφτούμε τούτο: Ότι ο κοινωνικός ρατσισμός οργιάζει και έχει τη σφραγίδα του κράτους. Αν λάβουμε δε υπόψιν και την ελληνική "κοινωνία των κολλητών", το φαινόμενο αποκτά και άλλες (κωμικοτραγικές) διαστάσεις.

Με βάση τα παραπάνω ας ρίξουμε μια σύντομη ματιά στα "Ηθικά Νικομάχεια" του Αριστοτέλη, βιβλίο Ε' (περί δικαιοσύνης). Καταρχήν ταυτίζει τη δικαιοσύνη με την ισότητα, και την αδικία με την ανισότητα (το άδικον άνισον, το δίκαιον ίσον [1131a13]). Στη συνέχεια λέει πως η δικαιοσύνη είναι ένα είδος αναλογίας, που προϋποθέτει τέσσερις όρους: δύο πρόσωπα (Α και Β) και δύο (υλικά) αγαθά (α και β) (1131a29-32). Δικαιοσύνη λοιπόν θα υπάρχει εάν ο λόγος του πρώτου ζεύγους ισούται με το λόγο του δεύτερου, δηλαδή Α/Β = α/β.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει απλούστατα ότι εάν δύο υπάλληλοι δουλεύουν στον ίδιο χώρο και κάνουν την ίδια δουλειά, και εάν ο Α είναι εργένης ενώ ο Β έχει να θρέψει 4 στόματα, τότε θα είναι άδικο να παίρνουν τον ίδιο μισθό, καθότι οι ανάγκες του Β είναι μεγαλύτερες. Αυτό λοιπόν το δίκαιο που ο Αριστοτέλης το ονομάζει "διανεμητικό", θα μπορούσε να παραβληθεί (προσοχή όμως στους αναχρονισμούς: όχι και να εξισωθεί) με το μαρξιστικό σύνθημα: "ο καθένας ανάλογα με τις δυνάμεις του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του".

Ας επανέλθουμε τώρα στα πρόστιμα του Κ.Ο.Κ. Έστω ότι κάνουν την ίδια παράβαση ο Α με μισθό 10.000 Ευρώ, κι ο Β με μισθό 1.000 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι για την ίδια παράβαση ( πρόστιμο π.χ. 500 Ευρώ) ο Α τιμωρείται με την καταβολή του 5% του μισθού του, ενώ ο Β με το 50% του μισθού του. Κι αυτό διότι η σύγχρονη δημοκρατία αντιλαμβάνεται την ισότητα με δύο όρους, κι όχι με τέσσερις, όπως ο Αριστοτέλης. Επομένως, η διακήρυξη "όλοι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στο νόμο" θεμελιώνει και νομιμοποιεί το καθεστώς της αδικίας και της ανισότητας. Και προσέξτε, δεν λαμβάνω καθόλου υπόψιν τις κομπίνες, τα λαδώματα, τις κουμπαριές κλπ. Περιορίζομαι στην περίπτωση που ο νόμος λειτουργεί υποδειγματικά!

Εάν λοιπόν θέλαμε να μιλάμε για δίκαια πρόστιμα, θα έπρεπε να είναι αυτής της μορφής: για την τάδε παράβαση, ο παραβάτης τιμωρείται με την καταβολή π.χ. του 5% του μηνιαίου εισοδήματός του. Τότε μάλιστα, όλοι θα ήμασταν ίσοι απέναντι στο νόμο.

Θα ήθελα κάποια στιγμή να αφιερώσω ένα ποστ φτιάχνοντας νοητά μια ουτοπία, όπου οι τιμές των αγαθών έχουν μετατραπεί σε ποσοστά: π.χ. ντομάτες = 0,01% του μισθού το κιλό! Σε αυτή τη περίπτωση δε θα υπήρχε ανισότητα. Δε θα υπήρχαν όμως και πολύ πολύ πλούσιοι άνθρωποι, κι εκεί νομίζω βρίσκεται το αγκάθι.